سرطان و ویروس کرونا (کووید 19)

تقریبا سال 1398 بود که ویروس کرونا یا کووید 19، وارد عمومی‌ترین تا خصوصی‌ترین جنبه‌های زندگی ما شد. کرونا ماسک، الکل و فاصله‌گیری اجتماعی را وارد روزمره ما کرد و تقریبا تمام تفریحات‌مان را در فضای بیرون خونه (تا اطلاع ثانوی) لغو کرد. شکل زندگی، شکل سفارش غذا، شکل تفریح، شکل مهمانی‌ها، شکل کار و درآمدزایی و جلسات و البته شکل انجام فرایندهای پزشکی تغییر کرده است. در این میان، بیمارانی که سرطان دارند یا به درمان سرطان مشغول هستند، باید دو برابر بقیه از خودشان در برابر ویروس کرونا مراقبت کنند.

با وجود پیدا شدن راه حل‌های درمان از راه دور و توصیه‌های آنلاین پزشکی، هنوز بسیاری از بیماران در حال درمان سرطان، باید برای درمان به بیمارستان‌ها یا درمانگاه‌هایی مراجعه کنند که روزانه ده‌ها نفر در آن‌ها تردد دارند. از طرفی، نباید فراموش کرد که بسیاری از انواع درمان این بیماری، بر روی کشتن سلول‌های سرطانی به صورت مستقیم تمرکز دارند و همین موضوع، می‌تواند به سلول‌های عادی بدن هم آسیب بزند و سیستم ایمنی را ضعیف‌تر از حالت عادی کند. این ضعف، یک بستر مناسب برای ورود ویروس کرونا به بدن است.

در این مطلب، آن چه که در یک سال گذشته در رابطه با سرطان و کرونا بررسی و نتیجه‌گیری شد را مرور و توصیه‌هایی برای بیماران مبتلا به این بیماری ارائه می‌کنیم.

درمان سرطان و کرونا

انواع راه‌های درمانی بیماری سرطان (مثل شیمی درمانی) می‌توانند توان سیستم ایمنی برای مبارزه با ویروس‌ها و عفونت‌های خارجی را کاهش بدهند. اگر در حال درمان سرطان هستید یا سرطان مرتبط با خون (مثل لوکیمیا یا لنفوم) دارید، سیستم ایمنی بدن شما از حالت عادی ضعیف‌تر است و این یعنی ممکن است در مقایسه با یک فرد سالم، زودتر و شدیدتر کرونا بگیرید. همین موضوع، اطلاع و آگاهی از علائم ویروس کووید 19 را مهم می‌کند. شاید ریسک ابتلای بیماران سرطانی به ویروس کرونا بیشتر باشد اما این در میزان رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و مراقبت‌های بدنی تاثیرگذار نیست. همه باید ماسک بزنند و به صورت مرتب دست‌هایشان را بشویند.

درمان سرطان در دوران کرونا

اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان به این بیماری مبتلا یا مشغول به درمان سرطان هستید، راه‌هایی برای کاهش ریسک ابتلا به کووید 19 وجود دارد. در بسیاری از کیس‌ها، این راه‌ها دقیقا همان چیزهایی هستند که تیم درمان در ابتدای شروع فرایند (شیمی درمانی، هورمون تراپی یا...) به بیمار توصیه کرده‌اند.

• دست‌ها را با آب و صابون بشویید یا اگر دسترسی به این‌ها ندارید، با یک شوینده بر پایه الکل تمیزشان کنید. احتمالا این نکته را می‌دانید، ولی شوینده الکلی باید حتما همه جا همراهتان باشد، مخصوصا جاهایی که قرار است چیزی بخورید یا بنوشید. وقتی از خانه بیرون هستید به هیچ عنوان به صورت یا چشم‌هایتان دست نزنید.
• از معاشرت نزدیک با افرادی که اخیرا در یک منطقه پرخطر حضور داشته‌اند (مثلا یک سفر خارجی رفته‌اند یا تازه از فرودگاه آمده‌اند) بپرهیزید.
• سطوحی که بیشتر لمس می‌شوند (مبل، میز، کلید برق، دستگیره در، سینک، توالت، کنترل تلویزیون و...) را مدام ضدعفونی کنید و حتما دستکش بپوشید. این فرایند ضدعفونی باید با شوینده‌ها یا ترکیب 70% الکل انجام شود.
• لمس فیزیکی غیرضروری مثل دست دادن، در آغوش گرفتن و بوسیدن را از معاشرت‌ها حذف کنید. به ویژه اگر به تازگی تحت درمان سرطان از روش شیمی درمانی یا پیوند مغز استخوان قرار گرفته‌اید.
• بین خودتان و دیگران حداقل یک و نیم متر فاصله بگذارید.
• با پزشک یا تیم تخصصی درمانتان در مورد زمان‌هایی که ریسک ابتلا به ویروس کرونا بیشتر است صحبت کنید. در بعضی از مراحل درمان سرطان، بدن ضعف بیشتری دارد. بهتر است فعالیت‌ها، خرید یا کارهای ضروری‌تان را بیرون از این بازه‌ها برنامه‌‌ریزی کنید.

آیا سابقه ابتلا به سرطان، خطر ابتلا به ویروس کرونا را در شما بیشتر می‌کند؟

رابطه سرطان و کرونا، رابطه‌ای پیچیده است که حتی بعد از پایان دوره درمان هم می‌تواند فرد را تهدید کند. درمان سرطان، به صورت موقت توانایی سیستم ایمنی را کاهش می‌دهد، به گلبول‌های سفید ضربه می‌زند و البته در کنار آن سلول‌های سرطانی را هم از بین می‌برد. به مرور زمان و بعد از پایان دوره، بدن سلول‌های سالم را از نو ساخته و دوباره بافت سالم تشکیل می‌دهد. همین موضوع باعث می‌شود که سیستم ایمنی دوباره قدرتش را به دست بیاورد، با این حال ممکن است این سیستم مهم در بدن، حتی بعد از پایان درمان هم هیچوقت به حالت اولش برنگردد. به همین دلیل هنوز مشخص نشده که کدام یک از افراد نجات یافته از سرطان، بیشتر از بقیه تحت خطر هستند (حتی میان آن‌هایی که درمان سرطان را تکمیل کرده‌اند). این جا، بد نیست بدانید که دقیقا کدام یک از انواع درمان سرطان در دوران کرونا خطر بیشتری دارد؟ پاسخ ساده است: آن‌هایی که سلول‌های سالم بدنتان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مثلا شیمی درمانی ممکن است به مغز استخوان (که مسئول تولید سلول‌های خونی سیستم ایمنی است) آسیب بزند و به همین دلیل، بدن دچار ضعف عمومی خواهد شد.

آیا درمان سرطان در دوران کرونا باید متوقف شود؟

خدمات درمان سرطان (به ویژه شیمی درمانی) ممکن است در دوران فراگیری کووید 19 به دلایل مختلفی متوقف شده یا به تعویق بیفتند. علاوه بر کاهش سطح ایمنی بدن (که افرادی با ریسک کمتر و استیج‌های پایین‌تر را در نوبت‌های به تعویق افتاده قرار می‌دهد)، کاهش ظرفیت بیمارستان‌ها هم ممکن است باعث این موضوع شود. تست‌ها و ارزیابی‌ها عقب می‌افتند یا به بیمارستان‌های دیگر منتقل می‌شوند. ممکن است تیم پزشکی درمان سرطان، حتی برای جلسات مختلف شیمی درمانی به خانه افراد مراجعه کنند. در بسیاری از کشورها، حتی پزشک‌ها به «دورکاری» یا درمان از طریق آنلاین تشویق می‌شوند. اگر داروهای شیمی درمانی را به صورت خوراکی مصرف کنید، پزشک می‌تواند در یک تماس تصویری شما را راهنمایی کند و توصیه‌های لازم برای جلسه را بدهد.

پیش از شروع شیمی درمانی، بسیاری از متخصصان چهارده روز قرنطینه کامل را توصیه می‌کنند. اگر در طول این چهارده روز شما یا یکی از افرادی که با شما زندگی می‌کنند علائم ویروس کرونا را نشان دادند، باید با پزشک در میان بگذارید. با این حال اگر به کرونا مبتلا نشوید، شیمی درمانی شما در حالت عادی و بدون هیچ گونه خطر اضافه انجام خواهد شد. پس مهم‌ترین نکته در این میان، پیشگیری از ابتلاست.