نحوه نگهداری داروهای شیمی درمانی بعد از خرید

بطور معمول داروهای شیمی درمانی را به محض تهیه برای شیمی درمانی در مراکز و کلینیک‌های سرطان استفاده می‌کنند اما گاهاً این داروها خوراکی هستند و بیمار دارو را در خانه نگهداری می‌کند. در چنین مواردی لازم است طرز نگهداری و مراقبت ایمنی از این داروها را بدانیم تا خراب و فاسد نشوند. شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی طراحی شده اما امکان آسیب به سلول‌های سالم بدن هم با این داروها وجود دارد. گاهاً ممکن است این داروهای شیمی درمانی از طریق پوست جذب و یا از طریق تنفس به ریه‌ها وارد شوند. در صورت تماس داروی شیمی درمانی با مواد غذایی یا سطوح خانه، اعضای خانواده نیز در معرض عوارض احتمالی داروهای شیمی درمانی قرار می‌گیرند. بنابراین طرز نگهداری از داروهای شیمی درمانی در سلامت فرد بیمار و اعضای خانواده اون نقش اساسی دارد.

نحوه مراقبت و نگهداری از داروهای شیمی درمانی

اعضای خانواده و به خصوص زنان باردار و شیرده باید از هرگونه تماس با داروهای شیمی درمانی دور باشند. تمام داروهای شیمی درمانی که در خانه نگهداری می‌شوند باید به عنوان یک عامل خطر در نظر گرفته شوند اما با انجام چند گام ساده می‌توان این خطرات را به حداقل رساند.

در ساده‌ترین حالت می‌توان اقدامات زیر را برای نگهداری از داروهای شیمی درمانی انجام داد:

• این داروها باید دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگهداری شوند.
• داروهای شیمی درمانی باید از هر مواد غذایی یا دارویی که توسط اعضای خانواده استفاده می‌شوند دور نگهداری شوند.
• داروهای شیمی درمانی باید در جای خشک و خنک و به دور از نور خورشید و رطوبت باشند.
• در بهترین حالت داروهای شیمی درمانی باید در یک یخچال جداگانه نگهداری شوند.
• هر دارو را در ظرف خود نگه دارید و درب آن را ببندید. 

توصیه‌های بهداشتی هنگام استعمال داروهای شیمی درمانی

علاوه بر نکات نگهداری از داروهای شیمی درمانی در منزل، در هنگام استعمال و استفاده از این داروها هم باید یکسری نکات ایمنی را رعایت کرد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• قبل و بعد از انجام شیمی درمانی و استعمال داروها، دست‌ها را بشورید.
• داروها را روی یک سطح تمیز نگه دارید.
• داروهای شیمی درمانی را از غذا و سایر وسایل خانه دور نگه دارید.
• بجای اینکه قرص‌ها را در دست بگیرید، آن‌ها در یک فنجان بریزید و به بیمار بدهید.
• طبق دستورالعمل از وسایل حفاظتی از جمله دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید. 

نکات استفاده از دستکش

اگر در دستورالعمل یک داروی شیمی درمانی نوشته شده باید در هنگام استفاده دستکش بزنید یا اگر توصیه پزشک بر استفاده از دستکش باشد، نکات زیر را رعایت کنید:

• دستکش یکبار مصرف نیتریل استفاده کنید و از دستکش لاتکس یا دستکش پاره استفاده نکنید.
• دستکش بیشتر برای مراقبان و افرادی است که دارو را به بیمار می‌دهند تا این داروها از طریق پوست جذب نشوند. بنابراین اگر خود بیمار دارو را استفاده می‌کند شستن دست‌ها کفایت می‌کند.
• در صورتی که خود بیمار دارو را استفاده می‌کند، شستن دست‌ها بعد از خوردن دارو احتمال آسیب به سایر اعضای خانواده را از بین می‌برد.

دستورالعمل استفاده از ماسک

در استفاده از ماسک هنگام مصرف داروهای شیمی درمانی به نکات زیر توجه کنید:

• ماسک‌های یکبار مصرف مراقب را از تنفس داروی شیمی درمانی در امان نگه می‌دارد.
• در صورتی که قرص‌های شیمی درمانی نیاز به تقسیم و خرد کردن داشته باشد استفاده از ماسک توصیه می‌شود.
• تنها در صورتی از ماسک استفاده کنید که پزشک یا داروساز شما را به این کار توصیه کرده باشد.

نکات استفاده از عینک

در موارد خاص اگر نیاز به استفاده از عینک بود موارد زیر را انجام دهید:

• عینک ایمنی، چشم را در برابر داروهای شیمی درمانی به ویژه داروهایی که به صورت مایع هستند ایمن نگه می‌دارد.
• در صورتیکه امکان ریختن دارو وجود داشته باشد، استفاده از عینک قابل توصیه است.

خرد کردن و تقسیم کردن داروهای شیمی درمانی

بعضی داروهای شیمی درمانی به تقسیم و خرد کردن نیاز دارند. اما چه نکاتی را باید در هنگام تقسیم کردن داروهای شیمی درمانی باید رعایت کنیم؟

• بعضی از قرص ها (مانند مرکاپتوپورین) ممکن است نیاز به استفاده از دستگاه برش قرص داشته باشند. برخی از کلاهک های ژل (مانند ایزوترتینوئین) ممکن است لازم باشد با قیچی برش داده شود. اگر از برش دهنده های قرص یا قیچی برای داروهای شیمی درمانی استفاده می کنید، از این وسایل برای هیچ دارو یا مصرف دیگری استفاده نکنید.
• سطوح وسایلی که از آن‌ها برای برش قرص‌ها و داروها استفاده می‌کنید باید تمیز شوند.
• داروها را روی سطوح بلند از جمله میز که دور از دسترس کودکان باشند نگه دارید.
• داروها را نزدیک به کولر یا پنکه برش ندهید تا احتمال پخش شدن ذرات آن در هوا و سطوح وجود نداشته باشد.
• محلی که در آن قرص‌ها را خرد و تقسیم می‌کنید را با یک پلاستیک بپوشانید و در انتخا پلاستیک را در زباله بیندازید.
• بعد از استفاده از داروها، دستکش را از داخل به خارج در بیاورید و هرگز از یک دستکش دوبار استفاده نکنید. سپس دست‌ها را با آب گرم و صابون بشورید.

تمیز کردن محل نشتی داروهای شیمی درمانی

در صورتیکه متوجه شدید داروی شیمی درمانی نشتی دارد و یا هنگام استفاده از دستتان بریزد اقدامات ایمنی زیر را انجام دهید:

• حیوانات خانگی و کودکان را از محل نشتی و آلوده به داروهای ریخته شده دور نگه دارید.
• قبل از تمیز کردن سطحی که دارو بر آن ریخته، دستکش بپوشید.
• برای داروهای مایع، از دستمال کاغذی حوله‌ای جاذب استفاده کنید و روی محلول را بپوشانید تا جذی دستمال شود. بعد از جمع آوری مایعات، دستمال‌ها را در کیسه پلاستیکی بریزید و آن را محکم گره بزنید.
• سطحی که دارو بر آن ریخته را دو مرتبه با آب گرم و صابون بشورید.
• محل را بعد از شستن آبکشی کنید.
• لباس‌های آلوده شده را در یک پلاستیک بیاندازید و آن را محکم گره بزنید. در اولین فرصت این لباس‌ها را جداگانه از سایر لباس‌ها بشورید.
• اگر چشمتان با داروهای شیمی درمانی آلوده شد فوراً چشم را با آب سرد فراوان به مدت 15 دقیقه بشورید و برای راهنمایی‌های بیشتر با پزشک تماس بگیرید.
• اگر پوستتان با داروها در تماس بود، محل آلودگی را با آب زیاد و صابون به مدت 10 دقیقه بشورید و در صورت بروز قرمزی و تحریک با پزشک تماس بگیرید.

دور انداختن داروهای شیمی درمانی

به طور معمول پزشک به اندازه نیاز شما داروی شیمی درمانی تجویز می‌کند و مقدار اضافی باقی نمی‌ماند که بخواهید در مورد آن تصمیم بگیرید. اما در صورتیکه به هر دلیلی دوز بیشتر از نیاز به مصرف از دارو داشتید، برای دفع صحیح به پزشک و پرستارتان باز گردانید. بطور کلی اگر دارویی به هر دلیلی دیگر قابل مصرف نبود می‌توانید آن را در یک پلاستیک که نشتی و درز نداشته باشد ببندید و در زباله بیندازید.