داروی هرسپتین (تراستوزوماب): عوارض و نحوه مصرف دارو

هرسپتین (Herceptin) نام تجاری یک داروی شیمی درمانی به نام تراستوزوماب است که در درمان سرطان سینه، مری و معده استفاده می‌شود. داروی هرسپتین معمولاً به تنهایی و یا در ترکیب با سایر داروهای شیمی درمانی و با توجه به تشخیص آنکولوژیست تجویز شده و به درمان سرطان کمک می‌کند. معمولاً عوارض داروهای شیمی درمانی در طول درمان سرطان یکی از نگرانی‌های بیماران و خانواده‌هاست و هرسپتین هم از این قضیه مستثنی نیست. اما شناخت مکانزیم عمل این دارو و انجام مراقبت‌های لازم در طول دوران درمان بیمار را در کنترل این عوارض کمک می‌کند.

عملکرد داروی هرسپتین (تراستوزوماب)

داروی شیمی درمانی هرسپتین به کنترل رشد سلول‌های سرطانی که حاوی مقادیر زیادی از پروتئینی به نام گیرنده فاکتور رشد اپیدرمال2(HER2) هستند، کمک می‌کند. HER2 در تمام سلول‌های انسان یافت می‌شود و رشد و ترمیم سلول را کنترل می‌کند. مقادیر بالایی از HER2 در برخی از انواع سرطان از جمله سرطان پستان، مری و معده یافت می‌شود که به رشد و زنده ماندن سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. هرسپتین با جلوگیری از اثرات این ماده و کمک به سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن سلول‌های سرطانی به درمان سرطان کمک می‌کند.

چه زمانی از داروی هرسپتین استفاده می‌شود؟

هرسپتین در موارد زیر کاربرد دارد:

• در مراحل اولیه سرطان سینه به دنبال جراحی و رادیوتراپی و یا شیمی درمانی برای کاهش خطر بازگشت سرطان
• در مراحل پیشرفته سرطان سینه برای کاهش سرعت رشد سرطان و افزایش مدت زندگی بیمار
• سرطان پیشرفته معده
• سرطان پیشرفته مری که در محل برخورد با معده قرار دارد

نحوه تجویز و مصرف داروی هرسپتین

داروی تراستوزوماب یا هرسپتین در زمان مراجعه به کلینیک به دو صورت زیر تجویز می‌شود:

• با تزریق از محلی که دارو به آرامی و قطره قطره به خون وارد شود. در اولین جلسه درمان معمولاً 90 دقیقه و در جلسه‌های بعد 30 دقیقه زمان صرف می‌شود.
• با تزریق زیرجلدی که معمولاً برای سرطان سینه انجام می‌شود و از طریق ران در عرض چند دقیقه به خون وارد می‌شود.

در اولین جلسه درمان سرطان با داروی هرسپتین معمولاً لازم است 6 ساعت در بیمارستان و کلینیک زیر نظر باشید تا در صورت بروز عوارض احتمالی تحت مراقبت قرار بگیرید اما برای جلسه‌های بعد 2 ساعت کافی است.

تزریق هرسپتین در مبتلایان به سرطان سینه معمولاً هر 1 یا 3 هفته یک بار است و برای سرطان مری  ومعده هر سه هفته یک بار.

نکات مراقبتی در طول درمان با تراستوزوماب

قبل از شروع درمان و در طول دوره درمان سرطان با این دارو نکات زیر را رعایت کنید:

• در صورت باردار بودن، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
• از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید و مطمئن شوید باردار نیستید.
• در طول روز به میزان زیادی آب بنوشید.
• این داروها کمی حالت تهوع ایجاد می‌کنند بنابراین شاید نیاز باشد داروی ضد تهوع مصرف کنید. تعداد وعده غذایی خود را زیاد و خود غذا را سبک کنید. مکیدن آدامس ممکن است کمک کننده باشد.
• ممکن است دچار خواب آلودگی و سرگیجه شوید بنابراین بهتر است از رانندگی در طول این دوران خودداری کنید.
• برای رفع ناراحتی‌هایی از قبیل تب و سردرد می‌توانید از استامینوفن و ایبوپروفن کمک بگیرید اما قبل از آن از پزشک تایید بگیرید.
• بهتر است نوشیدن مشروبات الکی را حذف کنید.
• استراحتتان کافی و تغذیه‌تان مناسب باشد.
• در صورت بروز هر گونه علائم و عوارضی با پزشک خود در تماس باشید.

عوارض داروی هرسپتین

همانند همه داروهای دیگر شیمی درمانی، هرسپتین هم عوارضی برای بیمار دارد که به کمک پزشک و با رعایت یکسری اصول مراقبتی می‌توان این عوارض را به حداقل رساند.

عوارض داروی تراستوزوماب شامل موارد زیر است:

• واکنش به دارو مانند لرز، تب، تورم لب و صورت، سردرد، گر گرفتگی، خس خس سینه و نفس نفس زدن
• خستگی و بی خوابی
• اسهال یا یبوست
• عفونت در اثر افت گلبول‌های سفید خون
• کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن
• درد در عضلات، مفاصل، قفسه سینه و شکم
• آبریزش بینی
• درد، قرمزی و آبریزش چشم
• سرگیجه
• سرفه
• فشار خون بالا و پایین
• مشکلات قلبی

بسیاری از عوارض هرسپتین با گذشت زمان شدت کمتری پیدا می‌کنند و از بین می‌روند. همچنین بروز این عوارض در هر فرد متفاوت است و همه افراد همه عوارض را تجربه نمی‌کنند. در صورت بروز هر یک از عوارض فوق حتماً با پزشک خود صحبت کنید و مشورت بگیرید. پزشک بر اساس عوارض شما ممکن است داروهایی تجویز کند و یا برنامه غذایی خاصی را برای شما تعیین کند و همچنین برای جلوگیری از بروز ناراحتی قلبی، آزمایش‌های منظمی از شما گرفته می‌شود تا این عوارض به حداقل برسند.

نظارت بر قلب در زمان مصرف هرسپتین

برای کاهش عارضه‌های قلبی ناشی از داروی ضد سرطان هرسپتین، لازم است قلب بیمار به طور ویژه تحت نظر باشد چراکه این عوارض ممکن است جدی و خطرناک باشند. به همین منظور قبل از شروع درمان سرطان با داروی تراستوزوماب، یکسری آزمایش‌ها از قبیل اسکن قلب از بیمار دریافت می‌شود تا میزان سلامتی عملکرد قلب بررسی شود. همچنین در طول درمان با این دارو، قلب بیمار مرتباً چکاپ می‌شود. تنگی نفس در طول شبانه روز و تورم قوزک پا از جمله نشانه‌های مشکلات قلبی است که در صورت بروز، با توقف در تزریق این دارو برطرف می‌شوند.

چه افرادی نباید هرسپتین مصرف کنند؟

در بیماران سرطانی که فاکتور HER2 در آن‌ها مثبت نیست، نباید از این داروی ضد سرطان استفاده کرد چراکه این دارو بر این ماده تاثیرگذار است. همچنین در موارد زیر مصرف هرسپتین توصیه نمی‌شود:

• وجود بیماری‌های قلبی مانند نارسایی قلبی و مشکل دریچه‌های قلب
• فشار خون بالا
• خانم‌هایی که باردار هستند
• دوران شیردهی به نوزاد

توصیه می‌شود حداقل 7 ماه بعد از مصرف هرسپتین باردار نشوید. همچنین حداقل 7 ماه بعد از قطع مصرف این دارو، از شیردهی به نوزاد خودداری کنید چرا که این دارو وارد شیر مادر می‌شود و به نوزاد آسیب می‌رساند.