سرطان و HPV: تمام چیزهایی که باید بدانید

اگر اسم HPV یا ویروس پاپیلوم انسانی را شنیده باشید، می‌دانید که این همان ویروسی است که از طریق روابط جنسی و تماس پوست به پوست منتقل می‌شود و می‌تواند در افراد، سرطان‌های مربوط به اعضای تناسلی را به وجود بیاورد. از میان انواعی از سرطان که می‌توانند ریشه در ویروس پاپیلوم انسانی داشته باشند می‌شود سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد و حتی دهان را نام برد. حدسیات، شایعات و خبرهای زیادی در مورد این ویروس وجود دارد که همه آن‌ها صحیح و دقیق نیستند. در این مطلب بررسی می‌کنیم که ویروس پاپیلوم انسانی یا ویروس HPV چطور می‌تواند روی سلامت ما و ابتلا به سرطان تاثیر بگذارد.

ویروس HPV چیست؟

Human Papilloma Virus یا همان ویروس HPV، شایع‌ترین عفونت مقاربتی را در انسان ایجاد می‌کند. این ویروس می‌تواند از طریق رابطه جنسی منتقل شود (مقعدی یا واژینال و حتی دهانی). ویروس HPV وقتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود که تماس پوست به پوست وجود داشته باشد. حتی افرادی که هیچ علامتی ندارند هم می‌توانند مبتلا یا ناقل این ویروس باشند. بر خلاف تصورات اشتباهی که گاهی در مورد ویروس پاپیلوم انسانی وجود دارد، تنها مردان نیستند که به آن مبتلا شده و علائم نشان می‌دهند. این ویروس هم زنان و هم مردان را درگیر می‌کند. می‌شود گفت بیشتر زنان و مردانی که در طول زندگی خود از نظر جنسی فعال بوده‌اند به نوعی از ویروس HPV دچار می‌شوند اما خیلی از آن‌ها علامت ویژه‌ای روی پوستشان نمی‌بینند و حتی گاهی ویروس در بدنشان فعال نمی‌شود.

کدام سرطان‌ها بر اثر ویروس پاپیلوم انسانی ایجاد می‌شوند؟

از آن جایی که ویروس پاپیلوم انسانی بر اثر تماس پوستی منتقل می‌شود، تقریبا تمام نواحی بدن که در معرض آن قرار می‌گیرند در خطر سرطان هم هستند. سرطان‌هایی که بر اثر ویروس HPV در بدن ایجاد می‌شوند این‌ها هستند:

• سرطان دهانه رحم، واژن و وولوا در زنان
• آلت تناسلی یا Penis در مردان
• مقعد، زبان، گلو و حلق در زنان و مردان

البته که درصد این مدل‌های مختلف سرطان همیشه و در همه سنین یکسان نیست. متخصصان می‌گویند که تقریبا همه زگیل‌های تناسلی و موارد سرطان دهانه رحم بر اثر این ویروس به وجود می‌آیند و در بقیه انواع بیماری آمارها این‌گونه است:

• 90% سرطان‌های مقعد
• 65% سرطان‌های واژینال
• 50% سرطان‌های وولوا (فرج)
• 35% سرطان‌های آلت تناسلی
• 60% سرطان‌های گلو، پایه زبان و لوزه

ویروس HPV و زگیل تناسلی

این دو اسم معمولا در کنار هم می‌آیند، اما آیا واقعا زگیل تناسلی همان ویروس HPV است؟ پاسخ این سوال منفی‌ست. HPV می‌تواند باعث ایجاد زگیل تناسلی شود اما این تنها یکی از علائم  این ویروس است و ممکن است همیشه هم دیده نشود. در مقعد، واژن، اطراف واژن و ناحیه دهان می‌توان با بررسی چشمی دقیق و لمس علائم را دید. زائده‌های برجسته، توپر و سفت گوشتی به صورت پراکنده ممکن است در این نواحی دیده شوند و معمولا به رنگ پوست هستند. البته که می‌توان زگیل تناسلی تیره‌تر یا روشن‌تر از رنگ پوست را هم به وفور دید. این زگیل‌ها ممکن است خارش، سوزش، رطوبت و ترشح داشته باشند. وقتی زگیل‌ها در مسیر مجاری ادراری قرار بگیرند می‌‌توانند درد، خونریزی و حتی در موارد شدید انسداد این مجاری را به دنبال داشته باشند. عدم رسیدگی و بی‌توجهی به زگیل‌های تناسلی می‌تواند سرطان دهانه رحم را به دنبال داشته باشد.

برای تزریق واکسن HPV چقدر فرصت داریم؟

چه زمانی باید واکسن HPV  تزریق کنیم؟ آیا حتما باید این کار را قبل از شروع روابط جنسی انجام بدهیم یا می‌توان برای بعد از آن هم برنامه‌ریزی کرد؟ هر منبعی، جواب متفاوتی به این سوال مهم می‌دهد. از آن جایی که سن آغاز روابط جنسی در سال‌های اخیر خیلی پایین آمده (12 سال)، چه بخواهیم و چه نخواهیم باید در مورد این ویروس اطلاع‌رسانی کرده و از ابتلای نوجوانان به آن جلوگیری کنیم. باید گفت که حالت ایده‌الِ واکسن HPV، تزریق آن پیش از شروع فعالیت جنسی است، یعنی 11 و 12 سالگی برای دخترها و پسرها (و حتی می‌توان تا 9 سالگی هم عقب رفت). پاسخگویی بدن به واکسن در این سنین بهتر است و علاوه بر آن، وقتی پیش از تزریق واکسن HPV در معرض این ویروس قرار بگیرید شانس کارکرد واکسن خیلی کم می‌شود یا به صفر می‌رسد. معمولا واکسن HPV در دو دوز و با شش ماه فاصله تجویز می‌شود. نوجوانانی با سنین بالاتر، در صورت درخواست واکسن می‌‌توانند با پزشکشان مشورت کنند.

چطور می‌توان از اثرات مخرب ویروس HPV جلوگیری کرد؟

با کنترل روابط و البته محدود کردن تعداد شرکای جنسی می‌توان تا حدود زیادی از ابتلا به سرطان‌های منتج از ویروس پاپیلوم انسانی جلوگیری کرد. سرطان‌های دهانه رحم معمولا وقتی به وجود می‌آیند که یک زگیل تناسلی در ناحیه واژن یا ورودی رحم نادیده گرفته شده و به مرور زمان بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود.  علاوه بر کاهش تعدد شرکای جنسی (و مطمئن شدن از سلامت جنسی‌شان)، کاندوم هم می‌تواند تماس پوست به پوست را کاهش داده و در نتیجه از ایجاد زگیل تناسلی جلوگیری کند. از آن جایی که بیشتر افراد فعال جنسی این ویروس را – به صورت پیدا یا پنهان- جایی در طول عمر جنسی‌شان تجربه می‌کنند، احتیاط واجب است. چکاپ‌های منظم و معاینه‌های فردی در خانه هم می‌توانند به خانم‌ها و آقایان کمک کنند تا در صورت مشاهده هر گونه زگیل تناسلی، فورا برای درمان آن به پزشک مراجعه کنند. زگیل‌های تناسلی با درمان دارویی یا پماد معمولا سریع و موثر درمان می‌شوند و جای نگرانی نیست.

حقایقی در مورد ویروس پاپیلوم انسانی

به صورت کلی می‌شود گفت که ویروس پاپیلوم انسانی، ویروسی است که خطر چندانی ایجاد نمی‌کند مگر این که به آن بی‌اعتنایی کنیم و از چکاپ‌های منظم غافل شویم. سرطان دهانه رحم، سرطان واژن و سرطان مقعد معمولا در اثر بی‌توجهی و درمان دیرهنگام به وجود می‌آیند. شاید دانستن این نکات در مورد ویروس HPV برای شما هم جالب باشد:

• بعضی از انواع ویروس HPV در هنگام تولد از مادر به فرزند منتقل شده و باعث عفونت‌های مختلف می‌شوند
• علاوه بر تست‌های نمونه برداری، برای تشخیص زگیل تناسلی می‌توان آزمایش خون هم داد
• پوست حساس، خشک، آسیب دیده یا دارای زخم می‌تواند ریسک ورود ویروس و ابتلا به زگیل تناسلی و سرطان را بیشتر کند
• 75 تا 80 درصد افرادی که در طول زندگی روابط جنسی را تجربه می‌کنند به ویروس HPV مبتلا می‌شوند (هم زنان هم مردان)
• نزدیک به 90% از موارد ابتلا به ویروس، خود بخود درمان می‌شوند